Tweede CIV klankbordgroep zet de toon voor de ‘Co-creatie van hybride & flexibel onderwijs’ – een verslag

Tijdens de CIV Bio Sciences klankbordgroep 2 op 5 oktober 2023 stond de programmalijn ‘Co-creatie hybride en flexibel onderwijs’ op de agenda. Doel: inspireren en input ophalen voor het co-creëren (dat wil zeggen werkveld en onderwijs samen) van onderwijs om samen zorg te dragen voorvoldoende, goed opgeleide en gemotiveerde  bio sciences vakmensen. Die vakmensen, zowel MBO- als HBO-geschoolden, zijn hard nodig nu het Leiden Bio Science Park (LBSP) groeit en bloeit.

De opkomst was met ca. 30 personen en tweederde van de 26 CIV partners goed, al hadden we natuurlijk graag alle partners verzameld voor deze gezamelijk aftrap. Programmamanager Sandra Migchielsen introduceerde het thema kort. Voor de duidelijkheid: bij hybride onderwijs werken school en werkveld samen aan een rijke leeromgeving, zodat mbo leerlingen goed voorbereid de arbeidsmarkt betreden. Werkgevers zetten hun werkveld in de etalage door gastlessen, excursies, casussen en (innovatie) vraagstukken in te brengen in het curriculum. Bij flexibel onderwijs werken school en werkveld samen aan scholing op maat, zoals om-, bij- en nascholing, ten bate van Leven Lang Ontwikkelen en het opvangen van de tekorten aan talent.

Ter inspiratie van wat publiek private samenwerking op dit vlak kan opleveren, was Margot Felix uitgenodigd. Margot Felix is vanuit het VISTA College onderzoeker, adviseur & programma manager van CHILL, Chemelot Innovation and Learning Labs, een ‘Ecosysteem van Leren en Werken’ in Geleen. De raakvlakken met wat wij in het CIV Bio Sciences en LBSP ambieren zijn groot. Zo is CHILL gepositioneerd als een Centrum voor Innovatie en Beroepsonderwijs voor het Chemische Domein op het grensvlak van de corebusinesses van onderwijs en bedrijfsleven, regiovraagstukken en global goals. Ook hier is de samenwerkingsvorm de PPS, de Publiek Private Samenwerking. Inmiddels werkt men in Geleen zo’n twaalf jaar om de kennispartners uit de regio, mbo, hbo en wo, inhoudelijk te verbinden aan de Chemelot Campus en de bedrijven van Chemelot Industrial Park. Men werkt succesvol samen in een totaalconcept met drie pijlers: 1. Research & Development (inclusief onderzoek), 2. Talentontwikkeling en 3. Kenniscirculatie.

In pijler 1, R&D/Onderzoek, vervult CHILL de rol van aanjager en bouwer van Leer- en Ontwikkel Communities, waarin studenten (mbo-hbo-wo), onderzoekers (professoraat-lectoraat mbo-hbo), docenten en ondernemers werken aan innovaties, producten en processen (research & development) in hybride onderwijsvormen. Zo hebben de mbo labs proeffabrieken, en helpen bedrijfspensionado’s met praktijkles en onderwijsontwikkeling. Uitgangspunt van leren is een integrale, real life beroepssituatie: leren in, van en met de beroepspraktijk.

In pijler 2, Talentontwikkeling, vervult CHILL en collectieve HR functie en werft, selecteert en matcht via het ‘Talent Office’ nieuw personeel (zij instroom en doorstroom) voor de regio Limburg. Via adaptief en flexibel (post-)initieel onderwijs heeft men de afgelopen jaren zo liefst 350% groei in talent gerealiseerd. Op verzoek van het werkveld werden maatwerk opleidingen en modules ontwikkeld voor een ‘Laborator’ (cross-over laborant en operator), een Bio Operator, een Main Operator (cross-over maintenance en operator), en het faciliteren van een cleanroom. Margot pleit ervoor niet in opleidingen te denken, maar in onderdelen. Ook pleit zij voor het ontschotten van (vo-)mbo-hbo, initieel en post-initieel onderwijs door te innoveren op inhoud.

In pijler 3, Kenniscirculatie, organiseert CHILL tal van interventies (zoals een talkshow, festival, hackathon) die ecosystemisch samenwerken, kenniscirculatie en collectief denken stimuleren. Op deze wijze beïnvloedt CHILL de inhoudelijke oriëntatie, het verandervermogen en het gezamenlijke doel.

Margot vertelt dat (ook) in Geleen samen werken nog geen samenwerken betekent. Concurrentie, cultuurverschillen, te hoge verwachtingen en interne gerichtheid zijn allemaal voorbij gekomen. Tegelijk zijn het ook de mensen die het verschil maken, die andere mensen meekrijgen. Zo ook Margot Felix, die -op afstand- de CIV partners aan haar lippen had hangen.

Het bio sciences werkveld is, evenals de chemie, gebonden aan strenge wet- en regelgeving. Dan is het niet altijd mogelijk met een hele klas een lab op te wandelen. Wat kan er wel? Om de co-creatie van hybride en flexibel onderwijs te vertalen naar de eigen omgeving, volgde een panelgesprek onder leiding van Dennis Hogervorst, teamleider Middelbaar Laboratorium Onderwijs (MLO) bij mboRijnland. Nanne Kamerbeek, onderwijs ontwerper MLO bij mboRijnland lichtte eerst kort het curriculum van het MLO toe. Dit is opgebouwd uit (profiel- en keuze)vakken en analysemethoden, die zich potentieel lenen voor ‘hybridiseren’. Praktijkvoorbeelden van hybride onderwijs werden gepresenteerd door Johan Oosterbaan van het Hoogheemraadschap Rijnland (gastlessen waterkwaliteit en excursie waterzuivering), door Martijn Louws van Fugro (gastlessen chemie in relatie geotechniek) en, voor Janssen Biologics, door Martin de Rooij, docent hybride onderwijs MLO bij mboRijnland (GMP escaperoom, GMP gastlessen, Continuous Innovation/ LEAN game). Flexibel onderwijs ervaring en interesses werden benoemd door Shirley Nieman van Janssen Biologics, zoals leer-werk trajecten (zoals BBL, Beroepsbegeleidende Leerweg in MBO) en training op maat om te voorzien in voldoende en up-to-date professionals. Elk van de bedrijven geeft aan hoe waardevol een rol in het onderwijs voor hen is om hun werkveld te etaleren en studenten goed voor te bereiden. Harald Leeuwis, Manager Techniek bij Consortium Beroepsonderwijs, noemt als ontwikkelaar van onderwijsmateriaal en examens de vele ontwikkelingen en (on)mogelijkheden rond onderwijsvernieuwing. Het CIV is een belangrijk vehikel om hier samen in op te trekken. 

Na alle inspiratie, sloten we de middag af met een werkopdracht, ‘What’s in it for you?’. De aanwezige ‘bio sciences werkgevers’ werd gevraagd op welke concrete onderwerpen zij het MLO onderwijs zouden willen verrijken en welke vakinhoud of analyses zij zouden willen toevoegen aan het curriculum. Daarnaast konden alle partners aangeven of zij zelf specifieke bijdragen of behoeften hebben met betrekking tot de co-creatie van hybride en flexibel vakonderwijs. Met deze input, die zal worden opgehaald bij alle CIV partners, kunnen de Co-creatie en LLO projectteams verder aan de slag. En met deze input was er genoeg stof voor een onderhoudende borrel. Met dank aan onze host mboRijnland Leiden Lammenschans.